در ابتدای این مقاله جا دارد توضیح دهیم که زودگیر شاتکریت چیست و چه کاربردهایی دارد؟ در ابتدا جا دارد توصیه کنم که مقاله مربوط به  شاتکریت چیست؟ را بخوانید.

زودگیر شاتکریت نوعی از مواد افزودنی به بتن می‌باشد که در دو نوع متفاوت به بازار عرضه گردیده‌اند که عبارت‌اند از:

• زودگیر شاتکریت پودری
• زودگیر شاتکریت مایع

حال شاید این سؤال براتتان پیش بیاید که تفاوت مایع و پودری آن چیست و کاربردشان چیست؟

زودگیر شاتکریت باعث می‌شود که سرعت واکنش هیدراتاسیون افزایش پیداکرده و به سخت شدن بتن (همان ملات) کمک شایانی خواهد کرد. به‌طور مختصر راجع به هیدراتاسیون می‌توان گفت:

واکنش هیدراتاسیون، در شیمی آلی، واکنشی است که در آن یک هیدروکسیل گروه (OH-) و یک یون مثبت (پروتون اسیدی) به دو اتم کربن افزوده می‌شود.

RRC=CH2 in H2O/acid → RRC(OH)-CH3

که با استاندارهای خاصی تطابق دارند که عبارت‌اند از:

• ASTM C1436
• ASTM C827
• ASTM C1141
• ASTM C1398

اگر بخواهیم به‌صورت خلاصه خواص زودگیر را بیان کنیم می‌توان موارد زیر را نام برد:

1. افزایش چسبندگی بتن
2. تسریع واکنش هیدراسیون
3. بتن پاشی با ضخامت حدود ۳۵ سانتیمتر در یک مرحله
4. کاهش زمان موردنیاز برای نگهداری از بتن
5. جلوگیری از یخ زدن بتن و ملات
6. به دست آوردن مقاومت بالاتر برای بتن در زمان کوتاه‌تر
7. تسریع در زمان گیرش بتن
8. چسبندگی بسیار زیاد به مقاطع زیرکار مخصوصا بتن و سنگ
9. ایجاد پوسته دائمی شاتکریت شده

کجا می‌توان از زودگیر شاتکریت استفاده کرد؟

بهتر است افراد قبل از اقدام به انجام کاری نسبت به چگونگی و نحوه استفاده از آن اطلاع کسب کنند که در اینجا به این مورد اشاره شده است. این زودگیر بایستی حتماً در موارد زیر استفاده شود:

• جایی که می‌خواهیم زمان باز شدن قالب‌ها سریع‌تر گردد
• استخر و برکه‌های مصنوعی
• تقویت سازه‌های بتنی
• بتن ریزی در هوای سرد
• نیلینگ دیواره‌های محافظ محل‌های خاک‌برداری
• در مکان یا محل‌هایی که امکان قالب‌بندی وجود ندارد
• بتن ریزی در سطح‌های شیب‌دار
• لاینینگ «lining» کانال‌ها و یا تونل‌ها
• کارهای ترمیمی در سازه‌های بتنی
• بتن پاشی یا شاتکریت
• عامل تثبیت کننده در عملیات احداث تونل

نحوه استفاده (مصرف) زودگیر شاتکریت

از آنجایی‌که این زودگیر در دو نوع مایع و پودری وجود دارد نحوه مصرف هرکدام نیز متفاوت است.

برای استفاده از نوع پودری آن می‌بایست شاتکریت پودری را با اجزاء خشک بتن مخلوط نموده و سپس جایی که قرار است این مصالح استفاده شوند آب مصرفی به آن اضافه می‌شود.

در نوع مایع آن پس‌ازاینکه بتن آماده شد بایستی مایع را به آن افزود و بعد از مخلوط شدن کامل آن بایستی به‌صورت سریع عملیات بتن ریزی یا شاتکریت را انجام دهیم.

سؤالی که برای برخی پیش می‌آید این است که نوع پودری و یا مایع آن برای تسریع گیرش ملاط بهتر است؟ تجربیاتی که به‌دست‌آمده نوع مایع آن درگیرش بسیار سریع‌تر می‌باشد.

نکات ایمنی استفاده از زودگیر شاتکریت

عملیات شاتکریت چیست؟ آیا اجرای شاتکریت خطرناک است؟هنگام استفاده از زودگیرها بایستی عینک ایمنی به همراه داشته باشید تا مواد شیمیایی وارد چشم شما نگردند.

در صورت برخور‌د این ماده شیمیایی با چشم بایستی به مدت دو دقیق چشم خود را در آب باز و بسته کنید تا این مواد خارج گردند.

مشخصات فیزیکی و شیمیایی زودگیر

مشخصات فیزیکی و شیمیایی زودگیر

حالت فیزیکی	وزن پودری	وزن مایع	رنگ پودری	رنگ مایع	PH‌ پودری	PH مایع	یون کلر
پودر / مایع	gr/cm3 8/0	gr/cm3 12/1	سفید	زرد	۱۲	۱۰	ندارد

ملاحظات استفاده از زودگیر

ملاحظات استفاده از زودگیر

مدت نگهداری	شرایط نگهداری (دور از)	بهترین دمای نگهداری	بسته‌بندی نوع پودری	بسته‌بندی نوع مایع
به مدت یک سال در بسته‌بندی اولیه	• سرما • یخبندان • رطوبت • تابش مستقیم خورشید	۱۵ الی ۳۰ درجه سانتی‌گراد	کیسه ۲۰ کیلوگرمی	گالن ۲۰ کیلوگرمی

زودگیر شاتکریت پودری

پودر زودگیر کننده قوی برای بتن پاشی به روش خشک (پودری) یک افزودنی زودگیر کننده است که به روش خشک استفاده می‌شود یعنی به این صورت که پس از ترکیب به سطح موردنظر پاشیده شده و سپس بر روی آن آب گرفته می‌شود.

این محصول به‌صورت پودری ارائه می‌شود و مقادیر مصرف آن بسته به زمان گیرش دلخواه و سخت شدن بتن متفاوت است.

زودگیر شاتکریت پودری خود به ۲ دسته تقسیم می‌شود که عبارت‌اند از:

۱. زودگیر شاتکریت غیر قلیایی

۲. زودگیر شاتکریت قلیایی

تفاوت عملکرد زودگیر قلیایی با زودگیر غیر قلیایی در چیست؟

برای بسیاری از افراد سوال پیش می آید دستگاه شاتکریت چیست؟ عملکرد زودگیر غیر قلیایی چگونه است؟ در زودگیرهای غیر قلیایی سرعت بخشیدن به زمان گیرش از طریق تشکیل اترینگایت زودهنگام است که این عامل تفاوت اصلی زودگیرهای غیر قلیایی با زود گیرهای قلیایی می‌باشد بنابراین مشکل دوام بتن که به دلیل تأخیر در تشکیل اترینگایت در هنگام استفاده از زودگیرهای قلیایی هست کاملاً برطرف می‌شود.

نکته‌ای که حائز اهمیت است و باید به آن توجه کرد این است که اگر این ترکیب در زمان نامناسب در فرآیند هیدراسیون سیمان تشکیل شود می‌تواند سبب به هم ریختن و یا از بین رفتن ساختار سیمان شود. تخریب ساختار میکروسکوپی سیمان به‌وسیله تشکیل اترینگایت در زمان هیدراسیون نهایی ایجاد می‌شود که به آن تشکیل اترینگایت تأخیری می‌گویند که در آخرین مرحله هیدراسیون سیمان سبب ایجاد ترک می‌شود.

البته از طرفی اگر تشکیل اترینگایت به‌موقع و به هنگام باشد، مقاومت زودرس بتن (ملات) به دست می‌آید که این عمل سبب سخت شدن، گیرش سریع و مقاومت بالا می‌گردد.

از طریق کنترل نمودن زمان تشکیل اترینگایت می‌توان انقباض و انبساط در زمان هیدراسیون سیمان را نیز تعدیل نمود.

گیرش سریع سیمان یا بتن به‌وسیله تشکیل اترینگایت در مراحل اولیه هیدراسیون سیمان حاصل می‌شود که در این مورد استفاده از زودگیرهای فاقد قلیا مفید است. این دسته از ترکیبات با تشکیل اترینگایت در زمان مناسب که همان سنین اولیه بتن می‌باشد سبب افزایش سرعت گیرش و افزایش مقاومت می‌شوند.

زودگیر شاتکریت مایع

زودگیر شاتکریت مایع و واترپروف کننده مایع، افزودنی شاتکریت آماده مصرف است که به‌منظور اضافه کردن به مخلوط‌های بتن پاشیدنی به روش تر (wet shotcrete technique) است که برای ساخت سازه‌های بتنی در نازل به جریان بتن افزوده میشود.

از مزایای این زودگیر میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

• راحتی در پاشیدن مواد
• کاهش زمان گیرش اولیه بتن
• افزایش چسبندگی و پیوستگی با بتن و سنگ
• کاهش مقدار مواد برگشتی و ریزشی (Rebound)
• کاهش گردوخاک در مقایسه با روش خشک
• افزایش و تقویت آب‌بندی