دیوار برشی به دیواری گفته می شود که برای مقابله با نیروهای جانبی از جمله نیروی باد و زلزله در ساختمان های بتنی و فولادی استفاده می شود.

این نوع دیوار قسمت عمده ی برش ناشی از نیروهای جانبی را جذب و منتقل می کند برای همین است که نام آن را دیوار برشی گذاشته اند.

انواع دیوار برشی

1. دیوار برشی بتنی
2. دیوار برشی فولادی
3. دیوار برشی مرکب
4. دیوار برشی مصالح بنایی

دیوار برشی بتنی

دیوار برشی بتنی را هم می توانیم در اسکلت فولادی و هم در اسکلت بتنی اجرا کنیم. در سازه های بتنی آرماتور بندی ستون ها و دیوارها همزمان با هم انجام می گیرند.

ابتدا همه ی آرماتورهای عمودی دیوارها و ستون های دو طرف آن را در طول مناسب برش می دهیم و با آرماتورهای انتظار فونداسیون اورلب می کنیم. سپس خاموت ها و سنجاقی ستون ها در جای خود نصب می کنیم.

بعد از تکمیل آرماتوربندی ستون ها، آرماتورهای افقی دیوارها (کمرکش) برش زده و خم می کنیم و روی آرماتورهای عمودی نصب می کنیم.

پس از تکمیل آرماتوربندی و کنترل دوباره ی طول، قطر، فواصل و خم میلگردها و تمیز کردن پای کار از تکه های آرماتورها و… قالب بندی دیوار برشی را شروع می کنیم. قالب بندی دیوارها را معمولا با استفاده از قالب فلزی و امروزه به ندرت با قالب چوبی اجرا می شود.

قالب های فلزی دیوار در عرض های ۱۰، ۱۵، ۲۰ ، ۲۵ ، ۳۰ ، ۳۵ ، ۴۰ ، ۴۵ و ۵۰ سانتیمتر در طول ۱۰۰ سانتی متر در بازار موجود می باشد.

ابتدا قالب ها توسط پین و گوه فلزی روی هم سوار می کنیم. پین و گوه از ورق فلزی به ضخامت ۵ میلی متر به صورت نری و مادگی ساخته شده و مناسب ترین وسیله برای اتصال آسان قالب ها به یکدیگر می باشد. حدودا برای هر قالب با توجه به نحوه قرارگیری در کنار سایر قالب ها و نوع چیدمان، ۶ – ۵ جفت پین و گوه استفاده می شود.

در قالب بندی دیوارها ۲ روش متداول وجود دارد.

1-قالب های هر ردیف عمودی را به صورت یک در میان برای عبور بولت ها از نوع سوراخ دار انتخاب کنیم.

2-قالب هایی با عرض ۵۰ سانتی متر که همه ی آنها بدون سوراخ بوده و بین هر ردیف، یک ردیف قالب سوراخ دار به عرض ۱۰ سانتی متر اضافه کنیم.

هر دو روشی که در بالا گفتیم متداول است و انتخاب یکی از آنها بستگی به تجهیزات و قالبهای موجود پیمانکار دارد.

بعد از چیدن و اتصال قالب ها در یک سمت دیوار اگر قالب ما دو طرفه باشد در مرحله بعد باید بولت ها را نصب کنیم. برای این کار ابتدا لوله پولیکا را متناسب با ضخامت دیوار می بریم و بر روی بولت ها نصب می کنیم.

شاید بپرسید که دلیل نصب پولیکا بر روی بولت ها چیست؟ دلیل این کار آن است که بعد از خشک شدن بتن امکان خارج کردن بولت ها از بین دیوار وجود داشته باشد. لوله های پلاستیکی (پولیکا) در دیوار باقی می مانند. همچنین در سازه های خاص باید از غلاف بولت آب بند برای جلوگیری از نشت آب از جای بولت ها استفاده کنیم.

بولت فلزی یک پیچ تمام رزوه یا دوسر رزوه از جنس فولاد ضد زنگ یا با روکش گالوانیزه می باشد که به کمک دو مهره برای اتصال قالب ها و پشت بندهای قائم (سولجر) مورد استفاده قرار می گیرد.

با استفاده از بولت ها می توانیم دو قسمت قالب فلزی را که روبروی هم قرار دارند به یکدیگر متصل کنیم و امکان فاصله گرفتن آنها از هم در اثر فشار جانبی بتن وجود نخواهد داشت.

در مرحله ی بعد برای یکپارچگی قالب ها، پشت بندهای افقی را که معمولا از دو لوله داربستی به قطر ۵ سانتی متر و در بعضی مواقع از قوطی و یا ناودانی به فاصله محور تا محور ۵۰ سانتی متر با استفاده از گیره به پشت قالب ها متصل می کنیم.

بعد از نصب بولت ها و پشت بندهای افقی، پشت بندهای قائم (سولجرها) را نصب می کنیم. بولت ها از بین پشت بندهای قائم (سولجرها) عبور می کنند و با کمک واشرها و مهره بولت (مهره خروسکی) از دو طرف کاملا محکم می شوند.

سپس در صورتی که قالب ها ارتفاع زیادی داشته باشند، مهارهای مایل را در هر ۳ – ۲ متر نصب می کنیم و بعد از شاقول کردن نهایی قالب ها، عملیات بتن ریزی را انجام می دهیم.

بعد از بتن ریزی با شاتکریت یا با روش های دیگر، قالب ها را باز می کنیم و نواقص احتمالی و خلل و فرجی که ممکن است به وجود آمده باشد را ترمیم می کنیم. همچنین برای اجرای کار قالب بندی در ارتفاع های بالا از داربست و یا براکت برای نصب سکوی کار استفاده می کنیم.

دیوار برشی فولادی

این سیستم اولین بار حدودا ۵۰ سال پیش توسط مهندسین ژاپنی ارائه شد. دیوار برشی فولادی یکی از سیستم های باربر جانبی می باشد که به دلیل رفتار مطلوب و مقاومت خوب در برابر بارهای جانبی از تقریبا ۳۰ سال پیش در دنیا مورد توجه قرار گرفته است.

برای ساخت و اجرای این دیوارها در مرحله ی اول با توجه به طول دهانه و ارتفاع طبقات، ورق ها در کارخانه برش داده می شود. سپس لبه ها در صورتی که نیاز باشد پخ زنی شده و درزها را با استفاده از جوش نفوذی کامل پر می کنند.

در مرحله ی بعد سخت کننده ها و اتصالات در صورتی که وجود داشته باشند، طبق نقشه های سازه بر روی صفحات نصب شده و ورقها به همراه سایر عناصر سازه ای شامل تیرها و ستونها به کارگاه نصب منتقل می شوند.

اتصال این ورقها به تیرها و ستونها به ۲ روش جوشی و پیچی قابل انجام است. در روش جوشی معمولا ورقها با جوش گوشه به تیرها و ستونها جوش می شود. در روش پیچی لازم است ورقهای اتصال سوراخ دار از قبل بر روی تیرها و ستونها جوش شده و در کارگاه با استفاده از پیچهای پرمقاومت به ورقها متصل شوند.

مزایای دیوار برشی فولادی

• وزن ایده آل
• سرعت اجرای بالا
• امکان ایجاد بازشو
• کاهش فضای معماری نسبت به دیوارهای برشی بتن آرمه

۷ نکته ی اجرایی مهم در اجرای دیوار برشی فولادی

1. در برشکاری و جوش ورقهای چند تکه بهتر است که خطوط جوش رو به روی یکدیگر قرار نگیرند.
2. صفحات دیوار برشی باید دقیقا در آکس تیر و ستون قرار بگیرند و به صورت کامل هم شاقول شوند.
3. در صورت وجود بازشوهای بزرگ در دیوارهای برشی، باید سخت کننده هایی در اطراف آنها قرار بدهیم.
4. با توجه به حساسیت جوش های نفوذی به کار رفته باید همه ی جوش ها مورد آزمایش و بازرسی قرار گیرند.
5. با توجه به اینکه ضخامت ورقها کم می باشد بنابراین باید از هر گونه جوشکاری اضافی روی آنها جلوگیری شود.
6. به دلیل طول زیاد جوشکاری در حین نصب ورقها و در نتیجه امکان خمیدگی و پیچیدگی در آنها، بهتر است که از اتصالات پیچی استفاده کنیم.
7. با توجه به ضخامت کم ورقها و طول جوش زیاد آنها، برای جلوگیری از خمیدگی و پیچیدگی در هنگام مراحل ساخت و نصب، باید ورقها را کامل مهار کنیم و ترتیب و توالی پاس های جوشکاری رعایت شود.

دیوارهای برشی مرکب

دیوار برشی مرکب شامل ورقهای تقویت شده فولادی می باشد که در بتن مسلح مدفون می شوند. در واقع این نوع دیوار ترکیبی از دیوار برشی بتنی و فولادی است.

دیوارهای برشی مصالح بنایی

در زمان های گذشته از دیوارهایی با مصالح بنایی توپر غیر مسلح استفاده می شد همچنین در گذشته با شاتکریت آشنایی نداشتن و روند کارها کند پیش می رفت؛ در امروز کاملا مشخص است که این نوع دیوارهای برشی مقاومت مطلوبی در برابر زلزله ندارند و امروزه به جای آنها از دیوار برشی مسلح شامل آجرهای توخالی که داخل این آجرها را با دوغاب پر می شود، استفاده می کنند.